Mijn kind liegt: waarom kinderen liegen en wat je kunt doen

Wanneer je kind liegt, kan dat je flink raken. Je voelt teleurstelling, misschien zelfs wantrouwen. Maar wist je dat liegen bij kinderen meestal niets te maken heeft met oneerlijkheid? Vaak is het een teken van groei, van angst, of van een behoefte aan bescherming. In deze blog ‘Waarom liegen kinderen’ lees je waarom kinderen liegen, wat er psychologisch achter zit, en hoe jij er liefdevol mee om kunt gaan.

---

Waarom kinderen liegen

Veel ouders denken bij liegen aan oneerlijkheid of manipulatie. Toch is dat zelden wat er werkelijk speelt. Kinderen liegen meestal omdat de waarheid te spannend of te pijnlijk voelt. Ze willen zich veilig voelen, en dat lukt soms beter door iets te verzwijgen of te verzachten.
Een kind dat liegt zegt eigenlijk:

“Ik ben bang dat je boos wordt of teleurgesteld bent in mij.”

Liegen is dus geen opstandigheid, maar een manier om te overleven in lastige gevoelens.

---

De ontwikkeling achter liegen

Vanaf ongeveer vier jaar leren kinderen dat anderen hun gedachten niet kunnen lezen. Ze ontdekken dat wat zij weten, niet automatisch door anderen wordt gezien, dat heet theory of mind.

Vanaf dat moment kunnen ze liegen. Eerst gebeurt dat spelenderwijs (“de hond heeft het koekje gepakt”), later bewuster. Niet om te misleiden, maar omdat ze beseffen dat hun woorden invloed hebben.

Een leugentje kan dus een oefening zijn in empathie, verbeelding en zelfbescherming tegelijk.

---

Liegen, schuld en schaamte

Naarmate kinderen ouder worden, wordt de reden om te liegen complexer. Ze leren wat schuld en schaamte betekenen, gevoelens die diep raken. Maar ze kunnen die nog niet goed verdragen.

Een kind dat iets verkeerd doet, denkt niet alleen:

“Ik deed iets fout.”
Het voelt vaak: “Ik bén fout.”

En dat gevoel is zwaar. Daarom kiezen veel kinderen onbewust voor een leugentje in plaats van het nare gevoel van schuld of schaamte te voelen. Ze willen hun positieve zelfbeeld beschermen: blijven geloven dat ze een goed kind zijn.

---

Wanneer de waarheid te pijnlijk is

Soms maakt een kind zelfs zijn eigen verhaal, omdat de echte werkelijkheid te moeilijk voelt om te dragen. Dat is een milde vorm van dissociatie, een onbewuste manier om afstand te nemen van iets dat te veel pijn doet. Niet om te manipuleren, maar om zichzelf te beschermen. Een kind dat dit doet, heeft geen strengere straf nodig, maar méér veiligheid, nabijheid en begrip.

---

Wat kun jij als ouder doen als je kind liegt?

Reageer niet met boosheid, maar met nieuwsgierigheid

Zeg niet: “Waarom heb je gelogen?”
maar: “Was dat moeilijk om te vertellen?”
Zo open je de deur naar eerlijkheid.

Help je kind zijn gevoelens te begrijpen

Vraag: “Was je bang dat ik boos zou worden?”
Of: “Voelde het vervelend om dat te zeggen?”
Door woorden te geven aan gevoelens, help je je kind groeien in emotionele veiligheid.

Maak eerlijkheid veilig

Laat merken dat fouten niet bepalen wie je kind is. Zeg bijvoorbeeld:

“Iedereen doet weleens iets doms, maar dat zegt niets over wie jij bent.”

Geef zelf het voorbeeld

Erken ook jouw eigen kleine leugentjes (“Ik zei dat ik geen zin had, maar eigenlijk was ik gewoon moe”). Zo laat je zien dat eerlijkheid niet gevaarlijk is, alleen menselijk.

Herstel vertrouwen in plaats van het te eisen

Verbinding groeit niet uit controle of straf, maar uit begrip, zachtheid en veiligheid.

---

Wanneer liegen zorgelijk kan zijn

In de meeste gevallen is liegen een normaal onderdeel van de ontwikkeling. Maar als je merkt dat je kind vaak liegt uit angst, emotioneel terugtrekt of heftig reageert op schuld, kan dat een signaal zijn dat het zich onveilig voelt.

In dat geval kan het helpend zijn om samen te onderzoeken wat eronder ligt.

---

De waarheid over liegen (ook bij volwassenen 😉)

Een kind dat liegt, probeert iets te beschermen, zichzelf, zijn zelfbeeld, zijn plek bij jou. En laten we eerlijk zijn: soms doen volwassenen precies hetzelfde. 😉

Tot slot

Liegen is geen teken van mislukte opvoeding, maar van groeiend bewustzijn. Een kans om je kind beter te begrijpen, en om eerlijkheid weer veilig te maken. Als jij als ouder rustig kunt blijven, leer je je kind dat de waarheid nooit gevaarlijk is, alleen spannend, en vooral menselijk.

Wil je meer weten of heb je een vraag? Klik hier voor contact!

Zelfvertrouwen

Wat is dat eigenlijk? Waar zit dat in jouw lijf? Vragen die ik regelmatig stel aan kinderen in mijn praktijk. Kinderen die wel wat zelfvertrouwen kunnen gebruiken, zijn kinderen die het soms lastig vinden om voor zichzelf op te komen. Ze durven geen vragen te stellen in de klas, stappen niet graag op leeftijdsgenootjes af, zijn weinig zelfstandig, durven niet zo gauw nieuwe dingen te proberen en passen zich voortdurend aan de omgeving aan. Kinderen met een gebrek aan zelfvertrouwen zeggen vaak dingen als ‘ik kan het niet’, ‘ik doe het niet’, ‘ik durf het niet’, ‘ik weet niet hoe het moet’, ‘kun jij het doen?’. Ook worden onzekere kinderen sneller gepest en kunnen ze moeilijk hun grenzen aangeven. Hoe kun je nu het zelfvertrouwen vergroten?

Zelfkennis!

Alles begint met het leren kennen van zichzelf! Wat kan jouw kind allemaal? Welke kwaliteiten heeft hij of zij allemaal in huis? Op welke kwaliteiten kan jouw kind altijd vertrouwen? Denk hierbij aan kwaliteiten als dapper, doorzettingsvermogen, creatief, ontdekken, uitleggen, sociaal, oplossingen bedenken, etc.  Als kinderen hun kwaliteiten kennen of in kaart hebben gebracht, kunnen ze deze in zetten om hun problemen op te lossen.

Voorbeeldfunctie

Als ouders ben je een voorbeeld voor je kind. Ben jij als ouder vaak onzeker? Roep je regelmatig ‘Dat durf ik niet’, ‘Ik vind mezelf niet mooi!’ of ‘Ik kan dat niet!’? Wees je er dan van bewust dat kinderen dit overnemen! Ga eens voor de spiegel staan en benoem wat jij mooi vindt aan jezelf in het bijzijn van je kind. Laat af en toe in gesprekken vallen welke kwaliteiten jij hebt en hoe jij die inzet als je een uitdaging tegen komt.

De valkuil van complimenten

Je kind komt thuis met een zelf geknutselde kandelaar van een wc-rol. De kandelaar kleeft, valt aan alle kanten uit elkaar, er past geen kaars in. Het is dat je kind vertelde dat het een kandelaar is, anders had je het niet kunnen bedenken. Toch zeg je ‘WOW! Wat een prachtige kandelaar heb je gemaakt, goed gedaan!’. Als ouder ben je van nature geneigd om alles wat je kind heeft gemaakt de hemel in te prijzen. Helaas denkt de omgeving soms anders over de prestaties van je kind. Dit kan verwarrend zijn en een negatieve invloed hebben op het vertrouwen in de ouders, zichzelf en de omgeving. Toch zijn complimenten heel fijn voor het zelfvertrouwen, maar hoe geef je die dan?

• Geef oprecht gemeende complimenten
• Geef complimenten over het gedrag, inspanningen of inzet (Bijvoorbeeld ‘Je hebt er veel tijd ingestoken, zeg!’ of ‘Je bent hier vast heel lang mee bezig geweest, wat een doorzetter ben jij!’)

Bij complimenten op resultaat zoals bij schoolwerk of lief spelen met vriendjes, beoordeel jij je kind en wordt het gevoel van zelfverzekerdheid van je kind afhankelijk van jou. Je kind raakt hierdoor gericht op prestatie en kan bij lagere cijfers of conflicten met vriendjes helemaal van slag raken. En dat terwijl het toch zo zijn best heeft gedaan!

Zelfstandigheid

Door je kind dingen zelf te laten doen, vertel je jouw kind dat jij er alle vertrouwen in hebt dat hij of zij het zelf kan. Kinderen leren hiermee hun vaardigheden ontwikkelen, verantwoordelijkheid nemen voor hun acties en keuzes en problemen op te lossen. Onderzoek in welke dagelijkse situaties jij je kind wat meer kan loslaten. Het geeft je kind grip en het zelfvertrouwen krijgt een boost! Lees hier meer over het vergroten van de zelfstandigheid.

Gedachten

Niets in de wereld geven zoveel zorgen als onze gedachten. Deze gedachten zijn geen feiten, maar slechts gedachten! Stemmetjes in het hoofd. Overtuigingen, meningen, aannames. Negatieve gedachten zullen nooit positieve gevolgen hebben. Door negatieve gedachten te vervangen door positieve gedachten krijg je positieve resultaten. Eenvoudig? Zeker niet! Alles is te leren. Door positieve gedachten ga je beter voelen, betere keuzes maken en mooiere dingen aantrekken.

Dankbaarheid

Als een kind weinig zelfvertrouwen heeft, kan het de neiging hebben om alleen nog maar de vervelende dingen te zien. Soms worden de mooie dingen vergeten en ziet hij of zij alleen maar alles wat niet leuk was. Laat je kind iedere avond drie dingen opschrijven waar hij of zij die dag dankbaar voor was. Dit zijn dingen waar je kind blij en gelukkig van werd. Dat kunnen grote dingen zijn, maar kunnen ook kleine dingen zijn, zoals het aaien van een huisdier. Door de positieve dingen regelmatig op te schrijven, gaat je kind zich vanzelf vrolijker voelen. Het zelfbeeld verbetert en het zelfvertrouwen neemt toe!

Kan jouw kind wel wat zelfvertrouwen gebruiken? Ik ben er voor jullie en voor jullie kind. Neem gerust contact op om de mogelijkheden te bespreken.