Over boosheid

Over boosheid

Je kind is niet boos geboren en is nooit zomaar boos. Boosheid is een primaire emotie die is aangelegd in ons oerbrein. Achter boosheid schuilt echter altijd iets anders. Achter boosheid schuilt de secundaire emotie, het gevoel waar het kind nog mee mag leren omgaan en vaak nog geen woorden aan weet te geven.

Boosheid zakt sneller weg als je begrijpt dat je kind zich in de kern ergens heel naar over voelt. Voorbeelden van secundaire emoties zijn teleurstelling, onzeker, bang, eenzaam, verdrietig, machteloos, etc. Achter boosheid zit pijn. Boosheid ontstaat ook sneller als een kind moe is, honger heeft of teveel prikkels binnen heeft gekregen.

Gezonde emotie

Boosheid is geen slechte emotie. Het is een gezonde emotie die ervoor zorgt dat je kind zijn eigen grenzen kan aangeven en voor zichzelf op kan komen. Boze gevoelens mogen er altijd zijn, soms heb je ze zelfs nodig! Het is daarom niet handig om je kind te vertellen dat het niet boos mag zijn, maar help je kind om te onderzoeken waar de boosheid vandaan komt en deze op een andere manier te uiten.

Boosheid is een natuurlijk beschermingsmechanisme. Kinderen communiceren op deze manier dat er iets van binnen aan de hand is. Ze weten zich (nog) geen raad met deze nare gevoelens en hebben ouders hard nodig om de emoties te helpen reguleren.

Zelf kalm blijven

Omgaan met de boosheid van je kind is soms best lastig, terwijl het belangrijk is om kalm te blijven. Word je zelf ook wel eens boos? In welk gevoel ben je dan eigenlijk geraakt? Is dat een oude pijn? Als je zelf boos wordt, dan word je kind vaak nog bozer. Je kind voelt zich namelijk niet gehoord en gezien. Kinderen zijn nooit verantwoordelijk voor de emotionele reacties van ouders, ook al denk je dat hun gedrag daar aanleiding toe geeft. Als je zelf je zelfbeheersing verliest, dan laat je aan je kind zien dat dat de manier is om met emoties om te gaan. Zoek voor jezelf manieren om rustig te blijven.

Het is daarom goed om op zoek te gaan naar jullie eigen triggers. Wat doet je kind, waardoor jij heel boos wordt? Welk gevoel krijg jij als je kind bepaald gedrag laat zien en welke gedachte heb je daarbij? Hoe reageer jij dan en helpt dat jouw kind? En hoe was dit voor jou vroeger? Zijn er bepaalde overtuigingen waarmee je zelf bent opgevoed die je nu belemmeren om je kind te helpen bij de emotieregulatie? Schrijf ze eens voor jezelf.

Het is dus belangrijk om in de dagelijkse omgang met je kind de kalmte te bewaren. Jouw kind voelt zich soms zo naar van binnen, dat boos worden nog maar het enige is wat hij kan doen. Je kind vindt het zelf ook niet leuk om boos te worden.

Strafkrukje

Vroeger werden kinderen op het strafkrukje, in de hoek of op de trap gezet. Het kind kreeg een time-out, want het kind luisterde niet of was vervelend. Tegenwoordig is deze techniek achterhaald. Een kind leert namelijk niks van afgewezen worden. Een kind leert niks van eenzaam op de gang gelaten worden met zijn of haar lastige gevoelens. Het zorgt voor nog meer frustratie en voor een diep gevoel van onbegrepen zijn.

Voorbeeldfunctie

Niet het kind, maar de ouder heeft in zo’n geval een time-out nodig. Het kind ziet namelijk alleen maar een volwassene  die op dat moment niet kan omgaan met zijn eigen gevoelens. Door rustig te vertellen dat je boos bent en even in een andere kamer gaat zitten om kalm te worden, laat je je kind zien dat jij zelf voor je eigen gevoelens kan zorgen. Als ouder krijg je niet meer controle door te schreeuwen, dreigen of te slaan. Het laat je kind alleen maar zien dat je alle controle verloren bent. Een kind kan zich hierdoor erg onveilig gaan voelen.

Als ouder heb je een voorbeeldfunctie. Kinderen kopiëren op natuurlijke wijze het gedrag van hun ouders. Als je weer rustig bent, kun je terug naar de situatie met je kind. Je kunt nu rustig vertellen dat je boos werd, maar eigenlijk machteloos voelde (of verdrietig, of moe, etc.) en dat het niet door je kind komt.

Een paar tips

Boos gedrag is dus vooral datgene wat we zien aan de buitenkant: slaan, schoppen, schreeuwen, schelden, etc. Maar wat gebeurt er aan de binnenkant?  Machteloos, verdrietig, eenzaam, alleen, schuldig, jaloers, behoefte aan autonomie, schaamte, etc. Wees nieuwsgierig naar je kind als het boos is of niet luistert. Onderzoek van welke gevoelens, behoeften, wensen sprake zou kunnen zijn. Help je kind woorden te geven aan wat hij van binnen voelt. Geef troost op de onderliggende gevoelens. Vertel dat deze ook weer overgaan en dat jij er voor je kind bent en je kind er niet mee alleen laat. Als het kind weer kalm is, kun je bespreken hoe het kind zich de volgende keer zou willen voelen als dezelfde situatie zich aandient. En wat neemt je kind zich dan voor om dan te doen? En als er sprake is geweest van fysiek geweld: hoe wil je kind het goedmaken met degene die hij pijn heeft gedaan?

Verschillende soorten boosheid

Wist je trouwens dat er verschillende soorten boosheid zijn? Denk onder andere aan frustratie, woedeaanvallen, drift en  verontwaardiging. Woede aanvallen komen veel voor, bijvoorbeeld als een kind teleurgesteld is, graag nog iets langer door wil gaan met iets, onzeker is of gefrustreerd raakt. Het is daarom belangrijk om kinderen al jong te leren omgaan met dat ze niet alles kunnen krijgen wat ze willen. Blijf hierbij rustig en empathisch en begrijp oprecht dat je kind iets heel graag wil.

Woedeaanvallen

Bij hevige woedeaanvallen met fysiek geweld is het in eerste instantie zaak om jezelf en andere gezinsleden te beschermen. Dit kun je bijvoorbeeld doen door jongere broertjes of zusjes op te pakken en naar een andere kamer te lopen. Hiermee demonstreer je zelfrespect. Ben je voldoende beschermd? Dan kun je je kind vertellen wat wel en of niet acceptabel is en verwoord de behoefte of gevoel van je kind. Blijf rustig. Meer hierover? Neem contact met mij op om de mogelijkheden te bespreken.

Agressie en fysiek geweld komen voort uit totale onmacht. Uiteraard probeer je het in eerste instantie eerst te voorkomen. Als je het aan ziet komen, ga dan naar je kind en vertel je kind wat je ziet en help te bedenken hoe je kind de situatie kan oplossen zonder te slaan.

Over boosheid en het reguleren van emoties valt nog veel te zeggen en bespreken. Zoek je hulp hierbij? Ik ben er voor jullie.